AVUKATLARIN VERGİLENDİRİLMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR NELERDİR?

GELİR VERGİSİ KANUNU, GENEL, İDARİ YARGILAMA USULÜ

05.04.2021

2.274

AVUKATLARIN VERGİLENDİRİLMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR NELERDİR?

AVUKATLARIN VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR?

Serbest Meslek Faaliyeti adı altında avukatlık mesleğini icra eden avukatlar vergisel anlamda bir takım yükümlülüklere tabidir. Bu makale, meslektaşlarımızı yakından ilgilendiren söz konusu yükümlülüklerin/sorumlulukların nelerden ibaret olduğuna dair özet bilgi mahiyetinde olup TBB ‘nin konuya ilişkin olarak hazırladığı “avukatların vergilendirme rehberi “ adlı çalışma referans alınarak hazırlanmıştır.

Bildirim Yükümlülüğü: Avukatlar, işe başlama (başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde ), adres değiştirme (değişiklikten itibaren 1 ay içinde), iş bırakma (bırakmadan itibaren 1 ay içinde) gibi faaliyetleriyle ilgili durum değişikliklerini bağlı bulundukları vergi dairesine bildirmekle mükelleftir. Söz konusu bildirim yükümlülüğüne uymayan avukatlar VUK’un ilgili maddeleri uyarınca cezalandırılırlar. Buna göre, işe başlama bildirimine uymayan avukat Derece usulsüzlük cezasıyla, adres değiştirme ve iş bırakmayı zamanında bildirmeyen avukatlar ise 2. Derece usulsüzlük cezasıyla cezalandırılırlar.

Defter ve Belgeleri Muhafaza ve İbraz Yükümlülüğü: Avukatlar VUK’na göre tutmakla sorumlu oldukları defterleri ve buna dayanak olan belge ve kayıtları 5 yıl süreyle muhafaza etme ve talep edildiği takdirde ilgili yere ibraz ile mükelleftir. Günümüzde yaşanan teknolojik gelişme sonucu bu alanda da düzenlemeye gidilmiş ve e-defter uygulaması başlatılmıştır. Buna göre, söz konusu defterler elektronik ortamda tutulacak, serbest meslek makbuzları ise elektronik ortamda kesilecektir. Söz konusu muhafaza ve ibraz yükümlülüğü ise elektronik ortamda da devam etmektedir.

Tevsik Yükümlülüğü: Avukatlar, 7.000-TL.yi aşan tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar ( banka , yetkilendirilmiş ödeme kuruluşları ve Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.) kanalıyla yapmak ve söz konusu tahsilat ve ödemeleri dekont ve benzeri belgelerle tevsik etme (kanıtlama) yükümlülüğüne sahiptir. Bu yükümlülüğe uymayan avukatlar söz konusu tutarın %5’i oranında özel usulsüzlük cezasına çarptırılacaktır.

Serbest Meslek Kazanç Defteri Tutma Yükümlülüğü: Avukatların serbest meslek faaliyeti sonucu elde ettikleri kazançları serbest meslek kazanç defteri üzerinden tespit edilir.01.01.2018 tarihi itibariyle söz konusu defterlerin elektronik ortamda tutulması yükümlülüğü getirilmiş ve Defter–Beyan sistemi olarak adlandırılan uygulamaya geçilmiştir. Bu sistemin uygulanmaya başlamasından sonra mükellefiyet tesis ettirenler işe başlama bildiriminin verilmesini izleyen iş günü bitimine (saat:23.59) kadar www. defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden ilgili bildirimlerini yapmak zorundadır.Öte yandan, “Kendisinden mükellefiyetine ilişkin defter ve kayıtlarının ibrazı talep edilen mükellefler, talepte bulunan birim ile ibrazı talep edilen bilgilerin mahiyetini ibraz talep yazısının bir örneği ile birlikte ibraz süresinin sonundan en geç 10 gün önce bağlı olduğu vergi dairesi aracılığıyla Başkanlığa bildirecektir.”

Serbest Meslek Makbuzu Düzenleme Yükümlülüğü: Serbest meslek erbabı olan avukatlar her türlü tahsilatları için 2 nüsha serbest meslek makbuzu düzenlemek zorundadır Bunlardan bir nüsha tahsilatın yapıldığı kişi/kuruma verilecektir. Günümüzde söz konusu makbuzlar, yukarıda da belirtildiği üzere elektronik ortamda düzenlenmektedir.

Düzenleme Zamanı: Serbest Meslek Makbuzunun ne zaman düzenleneceği için avukatlık faaliyeti açısında ayrıca tartışma konusudur. Zira, söz konusu makbuz hem Gelir Vergisine hem de KDV’ye tabidir ve Gelir vergisinde vergiyi doğuran olay ücretin elde edilmesiyle gerçekleşirken, KDV açısından ise hizmetin ifasıyla gerçekleşmektedir. Buna göre, eğer avukat hizmetin ifasına başlarken hizmete dair ücreti de aynı anda tahsil ettiyse herhangi bir problem yaşanmayacak ve serbest meslek makbuzu bu tarihte kesilecektir. Ancak durum her zaman bu şekilde gelişmemektedir. Şöyle ki; Eğer fiilen işe başlanmış ancak ücret tahsil edilmediyse gelir vergisi doğmamış kabul edilir. Bu durumda da serbest meslek makbuzunun kesilmesi için işin kesinleştiği tarih baz alınır. Diğer deyişle, burada serbest meslek makbuzunun düzenleme tarihi kesinleşme tarihidir. Bu tarih KDV’nin doğduğu tarih olarak kabul edilir.
Vekalet Ücretinde Vergi Tevkifatı: “GVK’nın 94. maddesine göre; kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıda belirttiğimiz ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.” “Bu doğrultuda, mahkemelerce veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan ve serbest meslek kazancına dâhil edilmesi gereken vekâlet ücretleri üzerinden, yukarıda belirttiğimiz GVK‘nın 94. maddesinde sayılanlar tarafından Avukatlık Kanunu uyarınca karşı tarafa yükletilen vekâlet ücretinin; a) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından doğrudan avukata ödendiği durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından, b) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine yatırıldığı durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından, c) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından alacaklı (davayı kazanan) tarafa ödendiği durumlarda, alacaklı (davayı kazanan) tarafından avukata ödeme yapılması esnasında, gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.” (http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/651.pdf)
Serbest Meslek Makbuzlarında KDV Oranı : Aile mahkemeleri, tüketici mahkemeleri ve çocuk mahkemelerinin görev alanına giren davalar ve işler, vesayet davaları ve işleri; bu davalara bağlı kanun yolları; iş uyuşmazlıklarında dava şartı olarak arabuluculuk ile bunlara bağlı ilamlı icra takipleri kapsamında verilen avukatlık hizmetlerinde % 8 KDV oranı uygulanırken, diğer avukatlık hizmetlerinde %18 KDV oranı uygulanmaktadır.
E-Serbest meslek Makbuzu Düzenlenmemesinin Yaptırımı: Yukarıda ifade edildiği üzere KDV’nin doğduğu kabul edilen hallerde, bu hali takip eden 7 gün içinde serbest meslek makbuzu düzenlenmelidir. Belirtilen süreden sonra kesilen veya öngörülen şekil şartlarını taşımayan makbuzlar, hiç düzenlenmemiş sayılır. Bu halde VUK 353 uyarınca, yükümlülüğünü yerine getirmeyen avukata, düzenlenmesi gereken makbuz tutarının %10 tutarında özel usulsüzlük cezası tarhiyatı yapılır. Ancak bu tutar ilgili kanun maddesinde yer alıp her yıl güncellenen sabit tutarın altında kalmamalıdır. Eğer kalırsa, söz konusu sabit tutar oranında ceza uygulanır. 2021 yılı için bu tar 380-TL.dir. Her düzenlenmeyen serbest meslek makbuzu için ayrı tarhiyat yapılır. Ancak tarhiyat tutarı totalde bir takvim yılın içinde 2021 yılı için 190.000-TL.yi geçemez.

Beyanname Verme Yükümlülüğü ve Yükümlülüğe Uyulmaması Halinde Yaptırımı: Avukatların beyanname verme yükümlülüğüne sahiptir. Bu durum avukatın gelir elde edip edememesinden bağımsızdır. Diğer deyişle avukat ilgili dönemde herhangi bir gelir elde edemese de beyanname vermek zorundadır. Bu beyannameler ve verme süreleri aşağıdaki gibidir.

-Gelir Vergisi (İzleyen yılın 31 Mart günü akşamına kadar verilir ve ödenir)

– Geçici Vergi Beyannamesi (ilgili 3 aylık hesap döneminin bitimini takip eden 2. ayın

Günü akşamına kadar verilir ve ödenir.)

-Katma Değer Vergisi (Her ayın 26. Gününün akşamına kadar verilir ve ödenir.)

-Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi (vergi kesintisi, prim ve hizmete ait bildirimleri takip eden ayın 26. günü gece saat 23:59’a kadar verilip aynı gün içerisinde ödenir.)

Muhtasar Beyanname 01.08.2020 tarihi itibariyle prim hizmet belgesiyle birleştirilip Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi adını aldı. Buna göre çalışanı bulunmayan avukatlar yine eskisi gibi 3 aylık vergilendirme dönemine devam ederken çalışanı bulunan avukatlarda aylık vergilendirme dönemi usulüne geçildi.

Beyannameleri kanuni süresinde vermemenin yaptırımı özel usulsüzlük cezasıdır. Buna göre ;

“-Beyannamenin kanuni süresinin sonundan başlayarak elektronik ortamda 30 gün içinde verilmesi halinde 1/10 oranında uygulanır. (2021 yılı için bu miktar 250 TL’dir). -Bu sürenin dolmasını takip eden 30 gün içinde verilmesi halinde ise 1/5 oranında uygulanır .(2021 yılı için bu miktar 500 TL’dir).

– İkinci 30 günün geçmesi halinde ise de, özel usulsüzlük cezası tam olarak uygulanır (2021 yılı için bu miktar 2500 TL’dir). “

http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/651.pdf)

Beyannameleri kanuni süresinde vermemek aynı zamanda resen tarhiyata da neden olur. Eğer inceleme ile bir vergi kaybı oluştuğu kanısına varılırsa, avukatlar hem vergi aslı hem buna bağlı faiz hem de vergi ziyaı cezası ödemek zorunda kalabilecektir.

Görülmektedir ki, beyannamelerin süresinde usulüne uygun biçimde verilip ödenmesi son derece büyük önem arz etmektedir. Aksi halde avukatlar ciddi maddi külfetle karşı karşıya kalabilecektir.

Av. Arb. Ayşegül AKBAL

Yaralanılan Kaynak: http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/651.pdf)