7256 SAYILI YAPILANDIRMA KANUNU KAPSAMINA GİREN KESİNLEŞMİŞ VERGİ BORÇLARI NELERDİR? NASIL TESPİT EDİLİR?
7256 SAYILI YAPILANDIRMA KANUNU KAPSAMINA GİREN KESİNLEŞMİŞ VERGİ BORÇLARI NELERDİR? NASIL TESPİT EDİLİR?
7256 sayılı Bazi Alacaklarin Yeniden Yapilandirilmasi ile Bazi Kanunlarda Değişiklik Yapilmasi Hakkinda Kanun 17.11.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
7256 sayılı Kanunda, önceki vergi barışı ve vergi yapılandırma düzenlemelerinden farklı olarak matrah artırımı, stok affı, kesinleşmemiş alacaklara yönelik yapılandırma yapılması gibi düzenlemelere yer verilmemiştir.
Yasada yer alan hükümden de anlaşılacağı üzere, Kanun, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamına giren kesinleşmiş alacaklar ve bazı alacakların yapılandırılmasına ilişkin hükümleri kapsamaktadır.
Yazımızda, diğer alacaklara ilişkin düzenlemeler ile vergi yasalarında yapılan diğer değişiklikler inceleme dışı tutulmuş sadece kesinleşmiş alacaklar konusu irdelenmeye çalışılmıştır.
Yapılandırma Hükümlerinden Yararlanabilmek İçin Dava Açılmaması, Açılan Davadan Vazgeçilmesi ve Kanun Yollarına Başvurulmaması Gerektiği
7256 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin altıncı fıkrasında, bu Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olup (31.8.2020), Kanunun yayımı tarihi (17.11.2020) itibarıyla yargı kararı ile kesinleştiği halde mükellefe ödemeye yönelik tebligatın yapılmadığı alacaklar için mükelleflerce bu Kanunda öngörülen süre ve şekilde başvuruda bulunulması koşuluyla bu alacakların da bu Kanun hükümlerinden yararlandırılacağı, bu hüküm kapsamına giren alacaklar için ayrıca tebligat yapılmayacağı ve alacakların vade tarihi olarak Kanunun yayımı tarihinin kabul edileceği, bu kapsamda yapılandırılan tutarların Kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmemesi hâlinde de vade tarihinde değişiklik yapılmayacağı hükme bağlanmıştır.
7256 sayılı Kanunun 3/13. maddesinde “a) Bu Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunan ve ilgili maddeler uyarınca dava açmamaları veya açılan davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gereken borçluların, bu Kanun hükümlerinden yararlanabilmeleri için ilgili maddelerde belirlenen başvuru sürelerinde, yazılı olarak bu iradelerini belirtmeleri şarttır. Borçlularca, bu Kanun hükümlerinden yararlanılmak üzere davadan vazgeçilmesi hâlinde idarece de ihtilaflar sürdürülmez.
b) Davadan vazgeçme dilekçeleri ilgili tahsil dairesine verilir ve bu dilekçelerin tahsil dairelerine verildiği tarih, ilgili yargı merciine verildiği tarih sayılarak dilekçeler ilgili yargı merciine gönderilir. Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince tahsili gerektiği hâlde tahakkuku diğer kamu idarelerince yapılan alacaklara ilişkin ilgili kamu idaresi aleyhine açılmış davalardan vazgeçme dilekçelerinin verileceği idari mercii belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.
c) Bu Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunan ve açtıkları davalardan vazgeçen borçluların bu ihtilaflarıyla ilgili olarak karar tarihine bakılmaksızın bu Kanunun yayımı tarihinden sonra tebliğ edilen kararlar uyarınca işlem yapılmaz.
ç) Bu Kanun hükümlerinden yararlanılmak üzere vazgeçilen davalarda verilen kararlar ile hükmedilen yargılama gideri, avukatlık ücreti ve fer’ileri talep edilmez ve bu alacaklar için icra takibi yapılamaz. Vazgeçme tarihinden önce ödenmiş olan yargılama giderleri ve avukatlık ücretleri geri alınmaz.” Düzenlemesi yer almıştır.
Kesinleşmiş Vergi Alacakları Nelerdir?
Kanun kapsamında yapılandırılacak alacakların, Kanunun yayımı tarihi itibarıyla (bu tarih dâhil) yani 17.11.2020 tarihi itibariyle kesinleşmiş olması gerekmektedir.
TDK sözlüğüne göre tahakkuk kelimesinin dilimizdeki karşılığı gerçekleşme, yerine gelme anlamına gelmektedir. Vergi hukukumuzda tahakkuk ise bir verginin ödenmesi gereken aşamaya geldiğini ifade eder. Tahakkuk bazı durumlarda kesinleşmeyi de ifade ederken her tahakkuk kesinleşme anlamında değildir.
Bir verginin kesinleştiğinden bahsedebilmek için vergilendirme süreciyle ilgili adli ve idari aşamaların sona ermiş olması gerekmektedir. Kesinleşme kavramı vergi hukukumuzda kullanılmamaktadır. Kesinleşme yerine verginin tahakkuku vadesi ve ödenmesi kavramları yer almaktadır.
Konuyla ilgili olarak yayınlanan 1 Seri No.lu Genel Tebliğle bir kısım açıklamalar yapılmıştır.
Beyan Üzerine Verginin Tahakkuku ve Kesinleşmesi
213 sayılı Vergi Usul Kanunun 22. Maddesinde, verginin tahakkuku, tarh ve tebliğ edilen bir verginin ödenmesi gereken bir safhaya gelmesi olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 25. maddesinde ise, vergi kanunlarına göre beyan üzerinden alınan vergilerin “Tahakkuk fişi” ile tarh ve tahakkuk ettirileceği kurala bağlanmıştır. Tahakkuk üzerine vergi vadesinde kesinleşmiş olur.
İhtirazi Kayıtla Verilen Beyannamelerde Kesinleşme
Türk Vergi Sistemi temel olarak beyan esasına dayalıdır. VUK’nun 378. Maddesi uyarınca da, mükellefler kendi beyanlarına karşı dava açamazlar. Bunun tek istisnası ise, ihtirazi kayıtla verilen beyanlardır. İYUK’nun 27’nci maddesinde “..ihtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine yapılan işlemlerle tahsilat işlemlerinden dolayı açılan davalar, tahsil işlemini durdurmaz.” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm, aynı zamanda ihtirazi kayıtla verilen beyannamelere dava açılabileceğini hükme bağlamıştır. Danıştay içtihatlarıyla da, idarenin zorlayıcı bir yazısı üzerine ihtirazi kayıtla ve düzeltme beyannamesi verilerek açılan vergi davalarının vergi yargısında görülebileceği ancak pişmanlıkla verilen beyannamelere istinaden dava açılamayacağı kabul edilmiştir.
7256 sayılı Kanunun yayımlandığı 17/11/2020 tarihi itibarıyla (bu tarih hariç) pişmanlık hükümlerine göre tahakkuk eden ve 15 günlük ödeme süresi henüz geçmemiş olan alacaklar için Kanun hükümlerinden yararlanılabilecektir. Bu takdirde, pişmanlık zammı yerine Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları kullanılarak Yİ-ÜFE tutarı hesaplanacaktır.
Beyanname ile beyan edilen vergiler beyan edildiği tarihte tahakkuk fişine istinaden kesinleşmektedirler. İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin dava konusu yapılması hâlinde bu vergiler henüz kesinleşmemiştir. Ancak, 7256 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendine istinaden bu durumdaki vergilerin de Kanun hükmüne göre yapılandırılması mümkün bulunmaktadır.
Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ihtirazi kayıtla beyan edilmiş ancak ödenmemiş vergiler dava konusu yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın Kanun kapsamında yapılandırılacaktır. Bu takdirde, ihtilafa ilişkin yargı mercilerince verilmiş kararlar dikkate alınmadan mükelleflerin beyanı üzerine tahakkuk eden tutar esas alınarak Kanun hükmünden yararlanılacaktır.
İkmalen ve Resen Yapılan Cezalı Tarhıyatlarda Kesinleşme
İkmalen ve resen yapılan cezalı tarhıyatlarda ise vergi ceza ihbarnamelerinin mükelleflere tebliği üzerine mükellefler için seçimlik bazı yollar vardır.
Bunlar 30 gün içinde vergi mahkemesinde vergi davası açılması, mükellefin uzlaşma talebinde bulunması, indirim talebinde bulunulması olarak sayılabilir.
Uzlaşma Halinde Verginin Kesinleşmesi
7256 sayılı Kanunun yayımlandığı 17/11/2020 tarihi itibarıyla (bu tarih dâhil) 213 sayılı Kanunun gerek uzlaşma gerekse tarhiyat öncesi uzlaşma hükümlerinden yararlanılarak uzlaşma sağlanmış ancak ödeme süresi henüz geçmemiş borcu olan mükellefler, uzlaşma sonucu tahakkuk eden vergi ve ceza tutarları ile hesaplanan gecikme faizleri dikkate alınarak Kanun hükümlerinden yararlanabileceklerdir.
İndirim Talebinde Bulunulması Halinde Kesinleşme
213 sayılı Kanun uyarınca kesilmiş olan vergi cezaları için anılan Kanunun 376 ncı maddesi hükmü uyarınca indirim talebinde bulunulan ancak, 7256 sayılı Kanunun yayımlandığı 17/11/2020 tarihi itibarıyla dava açma süresi geçmiş, dolayısıyla kesinleştiği halde ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan alacaklar için indirimli ceza tutarları dikkate alınarak Kanun hükümlerinden yararlanılabilecektir.
VUK’nun 379. Maddesi Kapsamında Kanun Yolundan Vazgeçme Durumu
VUK’nun Kanun Yolundan Vazgeçme başlıklı 379. maddesinde “Vergi/ceza ihbarnamesine karşı süresinde açılan davalarda, vergi mahkemesince verilen istinaf yolu açık kararlar ile bölge idare mahkemesince verilen temyiz yolu açık kararlarda (Danıştayın bozma kararı üzerine verilen kararlar hariç) …. mükellef için geçerli olan kanun yoluna başvuru süresi içerisinde, dava konusu vergi ve/veya vergi cezalarının tümü için kanun yolundan vazgeçildiğine ilişkin dilekçenin ilgili vergi dairesine verilmesi şartıyla kanun yolundan vazgeçme dilekçesinin verildiği tarih itibarıyla başkaca bir işleme gerek kalmaksızın tahakkuk eder.” Hükmü yer almaktadır.
Bu durumda, Danıştayın bozma kararı üzerine verilen kararlar hariç vergi mahkemelerince verilen istinaf yolu açık kararlar ile bölge idare mahkemesince verilen temyiz yolu açık kararlarda kanun yolundan vazgeçildiğine ilişkin dilekçenin ilgili vergi dairesine verildiği tarih itibarıyla vergiler tahakkuk eder ve kesinleşir.
Buna göre, Kanunun yayımı tarihi itibarıyla (bu tarih dâhil) 213 sayılı Kanunun 379 uncu maddesi hükmünden yararlanmak üzere kanun yolundan vazgeçme dilekçesini ilgili vergi dairesine vermiş olanların bu borçları da kesinleşmiş alacak olarak kabul edilecektir.
7256 sayılı Kanun kapsamına tür ve dönem olarak girdiği halde varlığına ilişkin dava açılmış olan alacaklardan; anılan Kanunun yayımı tarihinden önce davadan tamamen feragat edilmiş ve feragate ilişkin mahkeme kararı ile kesinleşerek taraflardan birine tebliğ edilmiş olanlar, 7256 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş alacak olması şartıyla, Kanundan yararlanabilecektir.
Bu durumda, feragat edilen davaya konu olan ve kapsama giren alacakların tamamı esas alınarak Kanun hükümlerinin tatbiki gerekecektir.
213 sayılı Kanunun 379 uncu maddesine göre tahakkuk eden ve tahakkuk tarihinden itibaren bir aylık ödeme süresi 7256 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla (bu tarih dâhil) geçmemiş olan alacakların bu Kanuna göre yapılandırılarak ödenmesi hâlinde, 213 sayılı Kanunun 379 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer verilen indirimler ayrıca uygulanır.
Ancak, 7256 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılandırılan bu alacağın tamamının Kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmemesi hâlinde 213 sayılı Kanunun 379 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan indirim hükümlerinden yararlanılamayacağı tabiidir.
Kanunun yayımı tarihinden sonra 213 sayılı Kanunun 379 uncu maddesi hükmünden faydalanmak için vergi dairesine dilekçe verilmesi durumunda, bu madde kapsamında verilecek tahakkuklar Kanunun yayımı tarihinden sonra kesinleşmiş olacağından, bu alacakların 7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılması mümkün bulunmamaktadır.
Tarhıyat İşlemine Karşı Vergi Davası Açılması Hali
Kendisine vergi ve ceza ihbarnamesi tebliğ edilenler 30 gün içinde vergi mahkemesi nezdinde dava açmazlarsa bu vergiler tahakkuk eder ve kesinleşir. Şayet vergi mahkemesinde dava açarlarsa, vergi mahkemesince mükellef aleyhine karar verilmesi halinde vergi dairelerince düzenlenip tebliğ edilen iki no.lu ihbarname üzerine vergi tahakkuk eder. Bu aşamada tahakkuk eden vergiler ancak temyiz itiraz yoluna başvurulmaması veya temyiz ve itiraz istemlerinin reddi halinde kesinleşmektedir.
7256 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin onüçüncü fıkrasının (a) bendinde, bu Kanun hükmünden yararlanmak isteyen borçluların Kanunda belirtilen şartların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamalarının şart olduğu hükme bağlanmıştır.
Kanun kapsamına, alacağın varlığı hususunda ihtilaf olan alacaklar girmemekte olup, münhasıran kesinleşmiş alacaklar girdiğinden, bu Kanundan yararlanmak isteyen borçluların kesinleşmiş alacaklara ilişkin dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri (ihtirazi kayıtla verilen beyannameye konu alacaklar için Kanundan yararlanmak isteyenlerin alacağa ilişkin olarak açmış oldukları davalar dâhil) ve kanun yollarına başvurmamaları gerekmektedir. Bu nedenle, Kanun hükmünden yararlanmak isteyen borçluların bu yöndeki iradelerini başvuruları sırasında yazılı olarak belirtmeleri şarttır.
İtiraz/istinaf incelemesi bölge idare mahkemesinde, temyiz incelemesi Danıştay’da devam eden vergi ve cezalara ilişkin tarhiyatlar, vergi mahkemesi kararının vergi dairesine tebliği üzerine tebliğ tarihi itibarıyla 213 sayılı Kanunun 112 nci maddesine göre gecikme faizi hesaplanarak “tahakkuk” ettirildiği halde, bir üst yargı merciinde yargılamanın devam etmesi nedeniyle bu alacakların “kesinleşmiş alacak” olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Dolayısıyla, 7256 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla, ilk derece yargı kararı üzerine tahakkuk ettiği halde yargılamanın devam etmesi nedeniyle kesinleşmemiş olan alacaklar Kanun kapsamına girmemektedir.
Sonuç
Görüldüğü üzere, 7256 sayılı Yapılandırma Kanunda, daha önceki vergi barışı ve vergi yapılandırma düzenlemelerinden farklı olarak sadece kesinleşmiş vergi borçlarının ödenmesi konusunda taksitlendirme ve bazı ceza ve faizlerin indirimine yönelik düzenlemekere yer verilmişken matrah artırımı, stok affı, kesinleşmemiş alacaklara yönelik yapılandırma yapılması gibi düzenlemelere yer verilmemiştir.
Daha önceki tecrübelerimize dayanarak şunu söyleyebiliriz ki, her ne kadar vergi yapılandırma kanunları, mevcut vergisel ihtilafları azaltmak amacında olsa da, kendine has yeni vergi uyuşmazlıklarına sebep olabilmektedir. Örneğin, yapılandırma kapsamında olan ve olmayan alacaklar, hacizlerin kalkıp kalkmaması, asıl borçlu şirketle şirket ortağının sorumluluğuna yönelik ihtilaflar, yapılandırma şartlarının ihlal edilip edilmediği hususları gibi bir çok konu vergi uyuşmazlıklarına dolayısıyla yeni vergi davalarına sebep olabilecektir.
Tüm bu açıklamalarımız çerçevesinde, vergi mükelleflerinin kendilerine yönelik en avantajlı olan hukuki pozisyonu almaları, şayet vergi yapılandırması avantaj sağlıyorsa bundan yararlanmaları yoksa mevcut vergi davalarını devam ettirmeleri gerekecektir.
